Ocena ryzyka zawodowego to obowiązek każdego pracodawcy

Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W tym celu konieczne jest rozpoznanie i dokonanie oceny zarówno stanu bezpieczeństwa, jak i mogących na niego wpływać elementów środowiska pracy. Realizowanie tych czynności wymaga sporządzenia oceny ryzyka zawodowego i jej udokumentowania.
Ocena ryzyka zawodowego i jej dokumentacja to obowiązek pracodawcy, który wynika wprost z art. 226 Kodeksu pracy. Przepis ten zobowiązuje również pracodawcę do wdrożenia koniecznych środków profilaktycznych zmniejszających niebezpieczeństwo pracy wykonywanej na danym stanowisku oraz do informowania pracowników o istniejącym ryzyku zawodowym i zasadach ochrony przed zagrożeniami.
Ocena ryzyka zawodowego jest częścią systemu zarządzania BHP, na który składa się m.in.:
  •   identyfikacja zagrożeń,
  •   szacowanie i redukcja ryzyka zawodowego,
  •   kontrolowanie warunków pracy,
  •   przeprowadzanie koniecznych szkoleń,
  •   motywowanie pracowników do bezpiecznej pracy.
Rzetelne przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego pozwala kierować dalsze działania zmierzające do ochrony zdrowia i życia pracowników, które stanowią wartości nadrzędne.
Metodę można dobrać do profilu firmy. Istnieje wiele metod wykonywania oceny ryzyka zawodowego, wśród których można wymienić metodę:
  • Risc Score,
  • pięciu kroków,
  • listę kontrolną
  • matrycę ryzyka.
Polski prawodawca nie narzuca żadnej z nich. Z jednej strony jest to dobre rozwiązanie, dzięki któremu istnieje dobrowolność doboru metody adekwatnej do prowadzonej działalności. Z drugiej niesie ryzyko wyboru metody nieadekwatnej z profilem przedsiębiorstwa.
Problem nie tylko dla przedsiębiorstwa.
Złe warunki pracy generują wielkie koszty zarówno dla przedsiębiorstwa, jak i dla całego społeczeństwa. Wystąpienie wypadku przy pracy skutkuje choćby wzrostem składek na ubezpieczenie wypadkowe, a może sprawić nawet przestój pracy konieczny ze względu na prowadzone postępowanie powypadkowe. Szkodliwe warunki pracy obniżają wydajność pracy i jakość produkcji, potrafią również stanowić przyczynę wystąpienia choroby zawodowej, która prowadzi do absencji pracownika. Wszystkie te elementy bez wątpienia negatywnie wpływają na wizerunek przedsiębiorstwa.
Dodatkowo koszty wynikające ze złych warunków pracy przenoszone są na całe społeczeństwo. Jak podaje  GUS, suma wypłacanych świadczeń z funduszu wypadkowego, w związku z wypadkami przy pracy, co roku przekracza 5 miliardów złotych. Tylko w 2017 roku liczba pokrzywdzonych w wypadkach przy pracy, zgłoszonych na formularzu Z-KW Statystyczna karta wypadku, wyniosła 88.330 osób. W stosunku do 2016 roku zwiększyła się liczba wypadków z ciężkimi obrażeniami ciała, a także zdarzeń śmiertelnych.
Powyższe pozwala na skonstruowanie następujących tez:
  1. Ocena ryzyka zawodowego stanowi element systemu zarządzania bhp w przedsiębiorstwach.
  2. Efektem wdrożenia ocena ryzyka zawodowego jest podniesienie kultury bezpieczeństwa pracy.
  3. Systemy zarządzania bhp przynoszą pracodawcom w głównej mierze korzyści niematerialne, jednak ich brak generuje gigantyczne realne koszty nie tylko dla danej firmy, ale i dla całego społeczeństwa.
  4. Ocena ryzyka zawodowego jest marginalizowana przez polskich pracodawców.